رزولوشن یا به عبارت دیگر دقت یک صفحه نمایش را طبق استانداردهای مختلفی بیان می‌کنند. همین تنوع در تعریف رزولوشن است که باعث پیچیدگی موضوع و سردرگمی مشتریان می‌شود. شاید بتوان رزولوشن یک نمایشگر خاص را به بیش از 10 شیوه‌ی مختلف بیان کرد که هر یک کاربردی خاص دارند. در ادامه‌ی مطلب می‌خواهیم با این استانداردها و کاربردشان آشنا شویم.

در مورد خرید مانیتور یا تلویزیون نکات زیادی وجود دارد که باید به آن توجه کنید. مثلاً اینکه یک مانیتور HD است یا تنها HD Ready است؟ کنتراست، روشنایی، تطابق رنگ با استاندارد، زمان تأخیر و بسیاری مسائل دیگر، اما در این مقاله تنها موضوع مورد بحث، رزولوشن تصویر است. می‌خواهیم بدانیم معنی اعداد و ارقامی که به شیوه‌های مختلف رزولوشن یک نمایشگر را بیان می‌کنند، چیست؟

عرض در ارتفاع

ساده‌ترین بیان رزولوشن یک نمایشگر به این صورت است که عرض در ارتفاع آن را بیان کنیم. مثلا یک لپ‌تاپ امروزی را در نظر بگیرید که رزولوشن آن 1366 در 768 پیکسل است، معنای آن مشخص است و ابهامی ندارد. در واقع این اعداد تعداد پیکسل‌هایی که در عرض و ارتفاع صفحه نمایش چیده شده‌اند را نشان می‌دهد.

توجه داشته باشد که برخی نمایشگرها تراکم پیکسلی متفاوتی دارند (مثل نمایشگرهای معروف رتینای اپل)، لذا اندازه‌ی فیزیکی دو نمایشگر که رزولوشن یکسانی دارند، لزوماً یکسان نیست بلکه رزولوشن واقعی که تعداد پیکسل‌ها را نشان می‌دهد، موضوع دیگریست.

SD و HD Ready یا Full HD؟

تفاوت بین SD و هر عبارتی که شامل HD باشد، نسبتاً ساده است. SD مخفف Standard Definition به معنی «تعریف استاندارد» است که در گذشته متداول بوده و در مورد نمایشگرهایی که رزولوشن پایین‌تر از 720p یا 1080p داشته و همچنین روزولوشن بهینه شده‌ی 480p ندارند، به کار می‌رود. معمولاً عبارت SD را برای نمایشگرهایی با رزولوشن 576i در استاندارد PAL یا Sceam و همچنین 480i در استاندارند NTCS به کار می‌برند.

عبارت Full HD نیز در مورد نمایشگرهایی با رزولوشن 1080p استعمال می‌شود. تفاوت بین HD Ready و Full HD پیچیده‌تر است و به استاندارد ناحیه‌ی جغرافیایی بستگی دارد.

در آمریکا، نمایشگر HD که توانایی نمایش تصاویر 720p ،1080p یا 1080i را داشته باشد ولیکن تیونر داخلی تلویزیون نداشته باشد را HD Ready می‌گویند. در واقع چنین نمایشگری کار یک مانیتور را انجام می‌دهد و برای تماشای شبکه‌های تلویزیونی باید سراغ یک تیونر خارجی (ستاپ‌باکس) رفت.

در اروپا به نمایشگری که توانایی نمایش 720 خط افقی رزولوشن را داشته باشد و ویدیوهای دارای قفل را از ورودی‌های خاصی مثل HDMI و DVI دریافت و پخش نماید، HD Ready گفته می‌شود.

عبارت مشابه دیگری هم در اروپا به کار می‌رود، HD Ready 1080p که نمایشگرهایی با 1920 در 1080 پیکسل را شامل می‌شود و البته این نمایشگرها می‌بایست توان نمایش ویدیوهای 1080p یا 1080i را بدون استفاده از اوراسکن (Over Scan) داشته باشند.

دو عبارت دیگر یعنی HD TV و HD TV 1080p هم به تلویزیون‌هایی اشاره می‌کنند که دارای تیونر داخلی هستند و می‌توانند شبکه‌های تلویزیون دیجیتال را دریافت نمایند.

سه عبارت 720p، 1080p و 1080i چه معنایی دارند؟

تلویزیون‌های پیشرفته‌ی امروزی را با این سه عبارت توضیح می‌دهد. عددی که در این سه عبارت ذکر می‌شود، تعداد خطوط افقی یا به عبارت دیگر رزولوشن عمودی تصویر است. بنابراین 720p و 1080p به ترتیب دارای 720 و 1080 خط افقی هستند. اما تفاوت 1080i و 1080p که تعداد خطوط افقی هر دو یکسان است، چیست؟ در ادامه این موضوع را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

فعلاً به این نکته توجه کنید که تعداد پیکسل‌های عرض و ارتفاع در اینگونه نمایشگرها (نمایشگرهای واید)، از نسبت 16 به 9 محاسبه می‌شود. لذا تلویزیونی که دارای 1080 خط افقی یا پیکسل در ارتفاع است، 1920 پیکسل در عرض دارد. در واقع نسبت رزلوشن افقی به عمودی 16 به 9 است.

توضیح: در نمایشگرهای قدیمی‌تر (CRT)، نسبت رزولوشن افقی به عمودی 4 به 3 است.

1080p در برابر 1080i یا پروگرسیو در برابر اینترلیسد

در واقع تفاوت بین این دو عبارت، تفاوت بین دو اصطلاح Progressive و Interlaced می‌باشد. در نمایشگرهای پروگرسیو یا پیش‌رونده، فریم‌ها یکی پس از دیگری نمایش داده می‌شوند. همه‌ی فریم‌ها کامل هستند و یک تصویر کامل را نمایش می‌دهد. اگر دکمه‌ی پاوس را فشار دهید و تصویر را متوقف کنید، یکی از فریم‌ها نمایش داده می‌شود. اگر یک نمایشگر پروگرسیو سرعت نمایشی برابر با 25 فریم بر ثانیه داشته باشد، در هر ثانیه 25 فریم جدا و کامل را پشت سر هم نمایش می‌دهد یه همین علت است که نام آن را پیش‌رونده گذاشته‌اند.

اما اینترلیسد یا مشبک به چه معنی است؟ در اینگونه نمایشگرها، یک فریم جدید یک تصویر کامل نیست بلکه تنها نیمی از خطوط افقی تصویر را شامل می‌شود. فریم بعدی هم نیمی دیگر از خطوط را در بر می‌گیرد. بنابراین سرعت چنین نمایشگری بر حسب فیلد بر ثانیه بیان می‌کنند نه فریم بر ثانیه. هر فیلد یک نیمه‌ی تصویر است و دو فید متوالی یک فریم را ایجاد می‌کنند.

توضیح: در تصویر بالا، تفاوت دو حالت پروگرسیو و اینترلیسد نمایش داده شده است. ستون سمت چپ، دو تصویر پروگرسیو هستند. ستون وسط تصاویر اینترلیسد و ستون سمت راست تصاویر Line Doubler را نمایش می‌دهند. علاوه بر این در ردیف بالا رزولوشن اصلی (Original) و در ردیف پایین تصاویر به صورت anti-aliasing می‌باشند. (منبع: ویکی‌پدیا)

از دیدگاه تئوری می‌توان گفت که نمایشگرهای پروگرسیو کیفیت بهتری دارند اما نکات و مشکلات دیگری هم وجود دارد. اولین نکته این است که دو نمایشگر مشابه اینترلیسد و پروگرسیو، نرخ نمایش فریم یکسانی ندارند، نمایشگر اینترلیسد دو برابر سریع‌تر است. مسئله‌ی دیگر شبکه‌های تلویزیونی زیادی از ویدیوهای اینترلیسد استفاده می‌کنند.

با در نظر گرفتن این نکات متوجه می‌شویم که ویدیوهای اینترلیسد در حرکت نسبت به تصاویر مشابه پروگرسیو روان‌تر به نظر می‌رسند. در مقابل وقتی ویدیوی پروگرسیو را متوقف می‌کنیم و می‌خواهیم یک فریم را ویرایش کنیم، کار ساده‌تر خواهد بود. در بزرگ کردن تصویر هم وضعیت ویدیوهای پروگرسیو بهتر است. بنابراین در نهایت می‌توان نتیجه گرفت که هنگام اعمال تغییر، ویدیوی پروگرسیو افت کیفیت کمتری دارد.

منبع: zoomit.net